W tym roku obchodzimy 226. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja. I chociaż wydarzenia te są odległe to – dzięki pielęgnowaniu o nich pamięci przez kolejne pokolenia Polaków – bezustannie w naszej świadomości zajmują bardzo ważne miejsce.
Obowiązkiem nas wszystkich – starszych i młodszych – jest przekazywać je naszym potomnym, aby nie zatarła się pamięć o ludziach, którzy swoją pracą i zaangażowaniem – w tamtych trudnych historycznie czasach -spowodowali, że w sercach i umysłach Polaków iskra wolności i niepodległości ciągle się tli.
Święto Narodowe Trzeciego Maja to święto szczególne. Świętujemy je, aby uczcić fakt ustanowienia polskiej Konstytucji. Zawsze warto przy tej okazji przypomnieć, że w tym wymiarze, my – jako naród, nie możemy mieć żadnych kompleksów wobec innych narodów. Bo nasza, polska Konstytucja 3 maja, uchwalona, jak to się wtedy mówiło „Dla Ojczyzny ratowania”, była pierwszym tego typu pisanym aktem w Europie i drugim, po Konstytucji amerykańskiej, na świecie. To inne narody Europy w latach późniejszych czerpały z naszych polskich rozwiązań przykłady do naśladowania.
Konstytucja to akt szczególny. Konstytucja to fundament naszej demokracji. I tylko wtedy, gdy fundament ten będzie trwały, naszej demokracji nic i nikt nie zagrozi.
Wówczas, w 1791 r. tym, którzy podjęli się działań na rzecz reform państwa nie udało się stworzyć trwałych fundamentów pod budowę silnej i niepodległej Ojczyzny. Finał był jakże tragiczny. Na ponad 100 lat państwo polskie wymazane zostało z mapy Europy. Już bowiem rok po uchwaleniu Konstytucji jej rodzimi wrogowie oraz ościenne mocarstwa doprowadziły do jej przekreślenia i upadku państwa polskiego. Złowrogi związek wymierzony w dzieło reform, którego symbol stanowiła majowa Konstytucja, zawiązany został
w Targowicy. Nazwa tej miejscowości od tamtego czasu jest symbolem narodowej hańby i zdrady. I z tej bolesnej lekcji historii wyciągnijmy wnioski. Oby nigdy już nie trzeba było mówić, że historia najlepiej uczy tego, że ludzkość niczego z niej się nie nauczyła.
Warto przytoczyć w tym miejscu słowa Józefa Piłsudskiego, charyzmatycznego Komendanta, bez którego zaangażowania i poświęcenia nie byłoby wolnej i niepodległej Polski w 1918r.: „Kto nie szanuje swojej przeszłości, nie jest godzien szacunku teraźniejszości ani nie ma prawa do przyszłości”.
Przypomnę również, że obchody Święta Konstytucji 3 maja były zakazane podczas rozbiorów. Wznowiono je dopiero w II Rzeczypospolitej, w kwietniu 1919r. Święto ponownie zdelegalizowali hitlerowcy i Sowieci w czasie II wojny światowej. Po wojnie, po antykomunistycznych demonstracjach w 1946 r., zastąpiono je Świętem Pracy, które obchodzono 1 maja. Oficjalnie przez władze komunistyczne zniesione zostały w styczniu 1951r.
Święto Narodowe Trzeciego Maja wróciło po zmianie ustroju i od kwietnia 1990 r. obchodzimy je bardzo uroczyście.
Dziś składamy hołd twórcom Konstytucji 3 maja, testamentu Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zbudowanej wokół praw i swobód obywatelskich, tolerancji, wolności wyznania, pokoju.
Konstytucja 3 maja połączyła chrześcijańskie tradycje Europy i wartości oświecenia, umożliwiła powstanie i przetrwanie narodu polskiego przez okres zaborów, niewoli i okupacji.
Wartości zawarte w pierwszej pisanej Konstytucji w Europie – wolność wyznania, równość wobec prawa, tolerancja, podział władzy, rządy oparte na woli narodu – stały się fundamentem rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Dzisiaj niech będą dla nas wszystkich zawsze najważniejszym wzorem do naśladowania.
Analiza zapisów współczesnych konstytucji, obowiązujących w państwach demokratycznych pokazuje, że nie tylko stanowią one o zasadach ustrojowych, ale także określają zakres ograniczeń dla wszystkich organów władzy publicznej. A demokracja to taki system sprawowania władzy, w którym władza większości ograniczona jest gwarancją praw dla mniejszości. Bo w społeczeństwie XXI stulecia, podstawą funkcjonowania każdej władzy, na każdym szczeblu jej sprawowania, centralnym czy lokalnym, nie jest tylko wynik wyborów, ale także trwałe przestrzeganie zasad fundamentalnych, takich jak wolność i równość wszystkich wobec prawa, oraz respektowanie całego katalogu praw człowieka.
Bo – raz jeszcze cytując, tym razem Stanisława Jerzego Leca: „Konstytucja państwa powinna być taka, aby nie naruszała konstytucji jego obywateli”.
Dziś w naszej ojczyźnie: tej wielkiej, której na imię Polska i tej małej, którą jest nasze Wąbrzeźno, powinniśmy pamiętać o wszystkich zasadach i wartościach, które legły u podstaw majowej konstytucji.
Bądźmy dumni z naszej przeszłości a codzienną pracą, sumiennym wykonywaniem obowiązków, solidarnością społeczną, publicznym manifestowaniem patriotyzmu – budujmy naszą przyszłość.
Pamiętajmy także o przestrogach, wynikających z bolesnych kart historii, pamiętajmy o triumfie Targowicy, który przyniósł rozpad naszej Ojczyzny. Nie podważajmy zasad i fundamentów, na których zbudowaliśmy młodą, polską demokrację.
Tym wszystkim, którzy mają dziś wątpliwości, a nawet podważają zapisy Konstytucji uchwalonej w 1997 r. cytuję słowa śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego, wypowiedziane w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja w 2009r.: „… Dziś żyjemy w innych czasach. Żyjemy w czasach IV polskiej Konstytucji, która wynikała z woli organów niepodległego państwa – z woli narodu. Ta IV Konstytucja ma dzisiaj szczególne znaczenie. Jak ją trzeba czytać? Tak jak ją napisano. Dlaczego ma takie znaczenie? Bo żyjemy w jednoczącej się Europie. Nie dalej jak trzy dni temu obchodziliśmy jubileusz – piątej rocznicy wejścia do Unii Europejskiej. UE to wspólny sukces jej członków, przystąpienie do Unii to nasz sukces, nasz polski sukces, ale w tych warunkach rola Konstytucji jest szczególna, to ona jest w Polsce najwyższym prawem. Tak jest i tak musi pozostać. Konstytucję można naprawiać, zmieniać, ulepszać, ale dziś stoi ona ponad wszystkimi różnymi źródłami prawa, powtarzam, tak jak została zapisana”.
Szanowni Mieszkańcy!
Życzę każdemu z Was wolnej Polski. Pamiętajmy, że wolność nie jest dana raz na zawsze! Życzę Wam odwagi, którą mieli w sobie nasi przodkowie 3 maja 1791r. Realizujemy dziś ich marzenie.
Życzę wszystkim, aby radość 3 maja trwała w nas nieustannie. Czerpmy z tego pięknego święta nadzieję na lepsze jutro.
Wszystkim bardzo serdecznie dziękuję za udział w naszych obchodach, że swoją obecnością potwierdziliśmy, że jesteśmy cząstką polskiego państwa i narodu.
Dziękuję czcigodnym księżom i księdzu celebransowi za ofiarę mszy świętej, odprawionej w intencji Ojczyzny. Dziękuję delegacjom za złożone wiązanki przy Pomniku Żołnierza Polskiego. Dziękuję młodzieży i ich opiekunom ze Szkoły Podstawowej nr 2 za piękny program patriotyczno – historyczny, pocztom sztandarowym, Orkiestrze Dętej, samorządowcom, gościom i wszystkim obecnym za uświetnienie naszych obchodów. Dziękuję wszystkim, którzy wywiesili flagi państwowe, które podkreśliły wagę minionych dni.
Burmistrz Leszek Kawski
Foto. Łukasz Cieślak, Urząd Miasta Wąbrzeźno
