Kiedy rok temu mowa była o 775-leciu Wąbrzeźna, powrócił temat daty, która stoi u początku pisanych dziejów naszego miasta: 19 kwietnia 1246 roku. Przyzwyczailiśmy się do roku 1246, widnieje on na ratuszowej wieży, na ścianie jednej z kamienic na Placu Jana Pawła II, na witaczach przy wszystkich wjazdach do miasta. Ale czy wiemy, jakie znaczenie ma ta data?
Wbrew opinii i wbrew napisowi na kamienicy, 1246 nie jest rokiem złożenia Wąbrzeźna. Owszem, bywały miejscowości, których historia rozpoczynała się od tego, że król, książę, rycerz lub biskup nakazywał wśród lasów, łąk i pól wybudować całkowicie nową miejscowość. Osada wąbrzeska jest znacznie starsza, ludzie już w czasach prehistorycznych wybrali to miejsce na swój dom.
Nie jest to też data nadania praw miejskich. Niestety, nie zachował się dokument mówiący o nadaniu dla Wąbrzeźna praw miejskich i choć mamy poszlaki sądzić, że było to w roku 1331 (tak podaje np. Jarosław Baciński), to absolutnej pewności nie ma, ponieważ dowodu, dokumentu wciąż brak.
Co zatem wydarzyło się 19 kwietnia 1246 roku, że właśnie ta data znalazła się na ratuszowej wieży i witaczach? Otóż tego dnia wydano dokument, w którym wielki mistrz krzyżacki, Heinrich von Hohenlohe, przekazywał biskupowi chełmińskiemu Heidenrykowi miejscowości Łoza (dzisiejsza Chełmża), Wambrez (Wąbrzeźno), Bobrowo oraz tereny nad Drwęcą; łącznie 600 łanów ziemi.
19 kwietnia 1246 roku Wąbrzeźno po raz pierwszy pojawia się w pisanych dokumentach, pierwszy raz w historii zapisano wówczas nazwę naszego miasta. Jednocześnie tego dnia swoją władzę nad miejscowością roztoczyli biskupi chełmińscy, sprawujący ją aż do 1773 roku.
Mamy to szczęście, że znamy nie tylko rok, ale także dzień pierwszej historycznej wzmianki o naszej miejscowości. 19 kwietnia można uznać za symboliczny dzień „urodzin” Wąbrzeźna, datę, która zdecydowanie powinna wejść do świadomości społecznej mieszkańców. Tak jak 20 stycznia (wkroczenie wojsk polskich w 1920 roku), czy 10 stycznia (nadanie herbu przez Jana Dantyszka w 1534 roku), tak również 19 kwietnia powinien być czczony, oflagowany, obchodzony uroczyście – z hejnałem, flagą miejską, z kwiatami wdzięczności przy tablicy z jakże wymownym napisem: „Pokoleniom wąbrzeźnian tworzącym historię miasta”.
Paweł Becker
