30 lat temu – 8 marca 1986 r., w wieku 77 lat zmarł WITALIS SZLACHCIKOWSKI, bardzo znany i ceniony w regionie kronikarz, dokumentalista, miłośnik ziemi wąbrzeskiej, autor wielu opracowań dotyczących historii Wąbrzeźna i powiatu wąbrzeskiego.
„Cenny jest każdy okruch, każdy strzępek archiwalnego dokumentu – słowem wszystko, co może przyczynić się do utrwalenia pamięci tamtych czasów.” (Witalis Szlachcikowski)
Witalis Szlachcikowski urodził się 11 grudnia 1908 roku w dalekim Germerslage, w Niemczech (Saksonia), gdzie Jego rodzice – Witalis i Marta z domu Kożuch – wywędrowali za pracą. W 1918 r. cała rodzina wróciła do Polski. Młody Witalis w latach 1921 – 1926 uczęszczał do Progimnazjum Biskupiego Colegium Marianum w Pelplinie i był to dla niego okres bardzo trudny. Następnie, w 1926 r. przeniósł się do Państwowego Gimnazjum Klasycznego w Starogardzie Gdańskim. Dzięki ogromnemu samozaparciu i wielkiej pracowitości wytrwał do matury, którą zdał w 1928 r. Ze względów finansowych nie mógł kontynuować nauki na wyższej uczelni. Witalis Szlachcikowski rozpoczął więc pracę w administracji skarbowej. Czynną służbę wojskową odbył w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Jarocinie oraz krótko w Grudziądzu.
W 1936 r. ożenił się z wąbrzeźnianką Heleną Cywińską, która później przez wiele lat wspierała jego pasję regionalisty. W czasie II wojny światowej Witalis Szlachcikowski uczestniczył w wojnie obronnej, podczas której został ranny w bitwie nad Bzurą, następnie przebywał w niewoli niemieckiej do wyzwolenia. Po powrocie z niewoli, w 1946 r., wraz z rodziną zamieszkał w Wąbrzeźnie, pracując jako urzędnik.
Od samego początku zaangażował się w działalność społeczną i kulturalną, a przede wszystkim pochłonęła go niebywała pasja historią Wąbrzeźna i powiatu. Działał w wielu organizacjach społecznych i kulturalnych oraz był korespondentem Ilustrowanego Kuriera Polskiego, do którego przekazywał informacje o ziemi wąbrzeskiej.
Tutaj znalazł swoją „małą ojczyznę”, dla której poświęcił wiele lat dojrzałego życia jako regionalista i kronikarz. Zbierał materiały, często tłumaczył, dokonywał syntetycznych analiz i opracował w formie maszynopisów wiele tematów dotyczących faktów, postaci i wydarzeń naszego regionu, często uzupełniając je własnymi rysunkami, zdjęciami oraz innymi znaczącymi dokumentami. Gromadził także informacje prasowe i dokumenty życia społecznego w formie kronik dokumentalnych, dotyczących lat powojennych ziemi wąbrzeskiej. Wszystkie opracowania – maszynopisy, rękopisy, a także inne cenne publikacje dotyczące ziemi chełmińskiej, przekazał wąbrzeskiej Bibliotece już w latach 70. XX w. Dzięki temu nasza biblioteka posiada tak liczne i cenne ZBIORY REGIONALNE, które cały czas wzbogacamy i udostępniamy kolejnym pokoleniom.
Jak wymowne i mądre są słowa wypowiedziane przez samego Witalisa Szlachcikowskiego: „Może ta moja inwencja szperacza z czasem byłaby wygasła, ale podtrzymywała mnie na duchu świadomość, że kiedyś to wszystko będzie bardzo potrzebne”. Oczywiście miał rację, z tych materiałów skorzystały już setki czytelników, a co najważniejsze, także środowiska naukowe opracowując historyczne monografie.
WITALIS SZLACHCIKOWSKI był pasjonatem oddanym tej społeczności i pozostawił tak wiele dla nowych pokoleń, że śmiało można stwierdzić, iż takich „Witalisów” nie miały inne małe miasta i powiaty naszego regionu.
Serdecznie zapraszamy do bliższego poznania ”dzieła Szlachcikowskiego”, które w znacznej części prezentujemy na wystawie pn. „WITALIS SZLACHCIKOWSKI – PORTRET WĄBRZESKIEGO REGIONALISTY. W 30. ROCZNICĘ ŚMIERCI” w siedzibie Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej im. Witalisa Szlachcikowskiego w Wąbrzeźnie.
Aleksandra Kurek
