Kamienice

 

Spośród wielu kamienic, wybudowanych na przełomie XIX i XX wieku, do najbardziej znaczących i objętych „Planem ochrony zabytków” możemy zaliczyć:

– kamienicę z oficyną przy ul. 1 Maja 38,

– kamienicę z oficyną (obecnie plebania parafii Matki Boskiej Królowej Polski) przy Placu Jana Pawła II.

 

Kamienica z oficyną przy ul. 1 Maja 38

 

Kamienica mieszczańska, zbudowana pod koniec XIX wieku, usytuowana jest w południowej pierzei ul. 1 Maja jako dom narożny, przytykający do sąsiedniej kamieniczki. Dwukondygnacyjny murowany budynek posiada czteroosiową elewację frontową i pokryty jest dachem blaszanym, z lukarnami. Został wzniesiony w stylu neorenesansowym. Jego pierwsza kondygnacja jest boniowana (przypominająca wygląd muru z kamienia, przez wykonywanie profilowania naśladującego układ kamieni w murze, przy pomocy boni), druga oddzielona gzymsem, ceglana, z elementami ozdobnymi ze sztucznego kamienia (oboknie, pozorna balustrada, lukarny). Elewacja wschodnia ozdobiona jest werandą w formie portyku. Do elewacji tylnej przytyka w formie skrzydła bocznego pięcioosiowa, dwukondygnacyjna oficyna, gładko tynkowana. Kamienica zachowała jednolity charakter stylu neorenesansowego w bryle zewnętrznej, jak i wewnątrz budynku, z zastosowaniem oryginalnego repertuaru form. Stanowi ważny element zabudowy miejskiej w sensie estetycznym.

Kamienica z oficyną (obecnie plebania parafii Matki Boskiej Królowej Polski), przy Placu Jana Pawła II.

Kamienicę wybudowano w 1890 r. W 1903 r. dobudowano oficynę, pomieszczenie magazynu i przejazd. Parter domu służył celom handlowym, pierwsze piętro mieszkalnym. Posiadała dwa wejścia: do korytarza i osobne wejście do sklepu. W 1989 r. nastąpiła przebudowa elewacji frontowej, obejmująca zamurowanie drzwi prowadzących do sklepu obok dawnego okna wystawowego. W 1991 przebudowa parteru oficyny polegała na przeciągnięciu wzdłuż oficyny korytarza identycznego jak na pierwszym piętrze tejże oficyny. Od 19 października 1990 r. pełni funkcję plebanii.

Ściany konstrukcyjne wzniesione zostały z cegły palonej, pełnej. Ściany wewnętrzne wykonano z „pecy”, natomiast wewnętrzne ściany oficyny są gipsowe. W budynku znajdują się drewniane, belkowe stropy z podsufitką. Więźba dachowa jest drewniana, krokwiowo – jętkowa, nad oficyną – więźba w konstrukcji dachu jednospadowego. Dach pokryty jest papą. Elewacja frontowa /północna/ o podobnym ukształtowaniu i detalu architektonicznym, bez portyku z głównym wejściem do budynku.

 

 

 

Inne kamienice, na które warto warto zwrócić uwagę:

 

– gmach sądu i willi sądowej przy ul. Wolności 19 i 21 wybudowany w 1880 r. z przeznaczeniem na siedzibę sądu grodzkiego. Przebudowany na przełomie XIX i XX wieku, m.in. przez dobudowanie skrzydła od północy, ogrodzenia i tzw. willi sądowej ( w latach 1908 – 1914). Modernizowany w latach 1973 – 1975. Przy wili sądowej znajduje się ogród z końca XIX wieku. W okresie okupacji na podwórzu sądowym dokonywano egzekucji polskiej ludności cywilnej;

 

– pastorówkę przy ul. Wolności (obecnie Ochronka im. Edmunda Bojanowskiego), zbudowana w latach 1893-1894 jako siedziba administracyjna parafii, a później diecezji ewangelickiej. Po drugiej wojnie światowej przez wiele lat była siedzibą władz powiatowych ruchu ludowego;

 

 

 

– gmach policji przy ul. Wolności, zbudowany w pierwszej połowie XIX w. Pierwsza siedziba starostwa po utworzeniu powiatu wąbrzeskiego. Modernizowany w latach 1985-87, zachował w układzie frontalnym swój pierwotny wygląd;

 

 

 

– budynek Szkoły Podstawowej nr 2 przy ul. Wolności zbudowany z przeznaczeniem dla uczniów wyznania ewangelickiego. Pomimo modernizacji zachował swój pierwotny wygląd. Od 1920 r. mieści się w nim szkoła powszechna. W 1939 r. znajdował się tu sztab Wojska Polskiego, broniącego Ziemi Chełmińskiej;

 

 

 

– budynek ratusza przy ul. Wolności, powstał w 1892 r. w stylu neogotyckim, z czerwonej nieotynkowanej cegły. Zdobiony cegłą dekoracyjną oraz wieżyczkami. Na wieży ratuszowej zegar oraz tarcza herbowa miasta wykonana wg projektu Ziemowita Maślanki. Obecnie siedziba miejskich władz samorządowych;

 

– budynek starostwa powiatowego przy ul. Wolności, zbudowany w 1890 r. z przeznaczeniem na siedzibę władz powiatowych, częściowo otynkowany, pokryty czerwoną dachówką i zdobiony gzymsami. Na ścianie frontalnej tarcze herbowe miasta Wąbrzeźno oraz Kowalewa i Golubia (dawniej wchodzących w skład powiatu);

 

– gmach liceum przy ul. Wolności, wybudowany w 1906 r., do dzisiaj zachował swój pierwotny wygląd. Obecnie mieści się w nim siedziba Zespołu Szkół Ogólnokształcących;

 

 

 

– gmach poczty przy ul. 1 Maja, zbudowany w 1892 r. w stylu neogotyckim z czerwonej zdobionej cegły, ze stylowymi kratami oraz wieżyczkami ze strony frontowej. Przebudowany z początkiem XX r., w trakcie przebudowy usunięto ozdobne schody wejściowe z granitu;

 

 

 

– dom Klimków przy ul. 1 Maja, powstały na początku XX w. w stylu secesyjnym. Tynkowany tynkiem gładkim, ozdobiony typowym wejściem głównym, nad którym w belkowaniu znajdują się inskrypcje oraz od strony południowej płaskorzeźby. Obecnie zniekształcony przebudową;

 

 

 

– budynek Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej przy ul. 1 Maja – dawniej hotel „Victoria”, który należał do reprezentacyjnych obiektów miasta. W okresie międzywojennym zakupiony przez władze samorządowe na potrzeby służby zdrowia;

 

 

 

Większość kamienic usytuowanych wokół Placu Jana Pawła II oraz przy ul. 1 Maja i ul. Wolności powstała na przełomie XIX i XX w. Część z nich zachowała swój pierwotny wygląd.