– ul. Wolności 30
Na krótko przed I wojną światową ciągły wzrost liczby dzieci w wieku szkolnym skłonił ówczesne władze do budowy szkół. W tym czasie powstało w powiecie wąbrzeskim kilkanaście szkół, obejmujących dzieci również nauką języka niemieckiego. Od 1883 roku istniała już jedna szkoła powszechna, mieszcząca się w budynku dzisiejszego Gimnazjum nr 1 im. Kard. Stefana Wyszyńskiego. Uczęszczały do niej dzieci wyznań: katolickiego, ewangelickiego i żydowskiego. Wychodząc naprzeciw potrzebom, ówczesne władze miasta zadecydowały o budowie jeszcze jednej placówki. W ten sposób powstała dzisiejsza Szkoła Podstawowa nr 2. Natychmiast po oddaniu szkoły do użytku przeniesiono do niej dzieci wyznania ewangelickiego.
Budowę gmachu szkoły zakończono w roku 1912, jednakże z powodu konieczności naprawienia błędów budowlanych i konstrukcyjnych oddano ją do użytku dwa lata później, w roku 1914. Była to szkoła nowoczesna jak na ówczesne czasy: wyposażona w sieć elektryczną, wodną i centralne ogrzewanie, ponadto przy szkole znajdowała się sala gimnastyczna ze sceną.
Do stycznia 1920 roku szkoła była placówką niemiecką dla dzieci wyznania ewangelickiego. W dwudziestoleciu międzywojennym funkcjonowała jako siedmioletnia Publiczna Szkoła Powszechna Żeńska. Obowiązujący wówczas system edukacji pozwalał, aby już po ukończeniu trzeciej klasy szkoły powszechnej i zdaniu z wynikiem pozytywnym egzaminu wstępnego dziewczęta mogły podjąć naukę w sześcioletniej Państwowej Szkole Wydziałowej, znajdującej się przy ul. Królowej Jadwigi lub w Państwowym Gimnazjum Humanistycznym. Tak było do roku 1932. Po wprowadzeniu reformy oświatowej z dnia 1 lipca 1932 roku szkoły powszechne, gimnazja i licea zmieniły tryb nauczania. Na naukę w szkole powszechnej składało się nadal siedem klas, w tym ostatnia klasa była przeznaczona dla dzieci niekontynuujących nauki. Natomiast po klasie szóstej można było uczyć się dalej w czteroletnim gimnazjum zakończonym tzw. „małą maturą”, a po nim w dwuletnim liceum zakończonym „dużą maturą”, otwierającą drogę do podjęcia studiów wyższych. Ponadto szkoły powszechne podzielono na szkoły I, II i III stopnia, w których edukacja trwała odpowiednio 4, 6 i 7 lat. Gimnazja i licea były koedukacyjne i niestety płatne. W świetle tych zapisów Szkoła Podstawowa nr 2 pozostała żeńską publiczną szkołą powszechną III stopnia.
W 1930 roku dyrektorem Publicznej Szkoły Powszechnej Żeńskiej był Kazimierz Pelowski. W skład kadry pedagogicznej wchodzili również: Stanisława Borowska, Irena Dydekowa, Marianna Manikowska, Wiktor Merk, Otylia Myczkowska, Gertruda Szwancówna, Michalina Wacławska, Olga Walterowa, Marta Wesołowska, Erna Wirzchkówna, Franciszka Zalewska, Jadwiga Zienkiewiczowa, p. Tarnewiczowa. Za naukę języka francuskiego odpowiadała p. Krzakowa z gimnazjum, naukę przyrody martwej objął Izydor Delewski, natomiast religii nauczał ks. Józef Mówiński. We wrześniu 1930 roku naukę rozpoczęło 530 dziewcząt w piętnastu klasach, zwanych wówczas oddziałami. Dla dzieci narodowości niemieckiej utworzono klasę z niemieckim językiem nauczania. Była to jedyna taka klasa w Wąbrzeźnie. Uczyła w niej Erna Wirzchkówna. W listopadzie 1929 roku liczyła 71 osób, w następnym roku szkolnym 1930/31 tylko 60.
Istotnym wydarzeniem w historii szkoły, na zawsze zmieniającym pierwotny wygląd budynku, był pożar, który wybuchł 15 grudnia 1933 roku o godz. 13.45. Ogień strawił pomieszczenia sal na strychu oraz wieżyczkę, której już nigdy nie odbudowano.
Czas okupacji hitlerowskiejWąbrzeźno zostało zajęte przez oddziały Wehrmachtu 6 września 1939 roku. Z zachowanej dokumentacji wynika, że budynki szkół w mieście w pierwszych dniach okupacji zostały zajęte przez Wehrmacht, lecz stopniowo przekazywane były administracji szkolnej. Już w 1939 roku otwarto w Wąbrzeźnie ośmioletnią szkołę podstawową dla dzieci w wieku 6 – 14 lat: Knaben- und Müdchen-Volks-schule. Dnia 1 kwietnia 1941 roku dokonano podziału na szkołę dla chłopców – Knabenvolksschule oraz na szkołę dla dziewcząt – Müdchenvolksschule. Dyrektorem szkoły dla chłopców był Schulz, a szkoły dla dziewcząt Burfeind. W lutym 1942 roku szkoła podstawowa liczyła czternaście klas i uczęszczało do niej 570 chłopców. Naukę utrudniało niewystarczające wyposażenie w pomoce dydaktyczne i ubogi księgozbiór biblioteczny, liczący zaledwie dwieście książek. Z relacji świadków tamtych dni wiemy, że przez pierwsze lata wojny zajęcia odbywały się w budynkach wąbrzeskich szkół. W 1944 roku powstały tam niemieckie szpitale wojskowe i naukę przeniesiono do baraków usytuowanych przy ulicy Grudziądzkiej. Nauka odbywała się wyłącznie w języku niemieckim. Odpowiedzią wąbrzeskiego społeczeństwa na przymus nauki wyłącznie w szkole niemieckiej było zorganizowanie tajnego nauczania, w którym co odważniejsi mogli uczestniczyć. Organizację tajnego nauczania na terenie Wąbrzeźna i powiatu zorganizował Feliks Kotewicz.
Po wyzwoleniu Dzień 24 stycznia 1945 roku to data wkroczenia do miasta wojska radzieckiego wchodzącego w skład 65. Armii dowodzonej przez generała Pawła Batowa i odzyskania przez wąbrzeźnian niepodległości. Powoli wszystko wokół wracało do polskich rąk, szkoły również. 22 lutego 1945 roku, nabożeństwem w kościele parafialnym zainaugurowano uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego. W następnych dniach, 23 i 24 lutego, społeczność szkolna uprzątnęła bałagan w Publicznej Szkole Powszechnej Żeńskiej, czyli dzisiejszej Szkole Podstawowej nr 2, a nauka rozpoczęła się tu 26 lutego. Budynek szkoły pozostał bez zmian, natomiast sale lekcyjne, kancelaria i pokój nauczycielski wymagały gruntownej renowacji, sala fizykalna została zupełnie zniszczona, biblioteka nauczycielska, uczniowska i urządzenia świetlicowe dla nauczycieli zniszczone, podobnie urządzenia higieniczne, ogród, park oraz ogrodzenie. Akta szkolne nieliczne, ale zniszczone, pozostały, natomiast aparat radiowy, sztandar szkolny i flaga szkolna zaginęły. Widać zatem, że nauka w zrujnowanej i ogołoconej z pomocy dydaktycznych szkole do łatwych należeć nie mogła.
Pierwszymi nauczycielami powojennego Wąbrzeźna w Publicznej Szkole Powszechnej nr 2 Żeńskiej pozostali: jako kierownik szkoły Jan Szynaka, poza tym Marianna Manikowska, Agnieszka Wiecka z domu Neumannówna, Łucja Roskoszowa, Matylda Pielówna, Aleksandra Piotrowska, Melania Rygielska, Eleonora Tarrachówna, Kazimiera Zellmówna, Czesława Gościńska, Zofia Kołecka, Helena Markowska, Aleksander Kuźmiński. Jan Szynaka nie pozostał długo na stanowisku kierownika szkoły. Już w maju tego roku na własne życzenie odszedł na takie samo stanowisko do szkoły powszechnej we Wroniu. Jego obowiązki przejęła Marianna Manikowska, natomiast od 1 września 1945 roku tę funkcję, podobnie jak przed wojną, zaczęła pełnić Maria Liro, która po latach okupacji wróciła do Wąbrzeźna. Kierownikiem szkoły była do kwietnia 1950 roku.
Zaraz po wojnie nauka w szkole odbywała się w bardzo trudnych warunkach, nie tylko z powodu zniszczeń wojennych. Kadra nauczycielska w większości nie była dostatecznie wykwalifikowana, brakowało podręczników, zeszytów, pomocy dydaktycznych, klasy były przepełnione, w dodatku dziećmi w różnym wieku, czego powodem były zaległości spowodowane przez wojnę. Dla przykładu: klasa IV a, której wychowawczynią była Łucja Roskoszowa, liczyła 56 uczniów, a klasa II c nauczana przez Helenę Markowską – 52 uczniów. Tyle samo uczniów liczyła klasa III b nauczana przez Czesławę Gościńską. Nie mniej liczne były pozostałe klasy. Ówcześni nauczyciele wiedzieli, jak trudne zadania przed nimi. Po pierwsze należało nadrobić zaległości spowodowane przez okupację, lecz w tle tych zadań kryło się dużo poważniejsze – ukształtowanie w młodych ludziach poczucia przynależności narodowej, państwowej.
Struktura organizacyjna szkołyW 1948 roku szkoły powszechne Wąbrzeźna na skutek zarządzenia Ministerstwa Oświaty zmieniły charakter, stając się placówkami koedukacyjnymi. We wrześniu 1948 roku, wraz z wprowadzeniem koedukacji, dotychczasowa Publiczna Szkoła Powszechna nr 2 Żeńska zmieniła swą nazwę na Szkoła Ogólnokształcąca Stopnia Podstawowego nr 2. Nazewnictwo takie obowiązywało do 1961 roku, kiedy to wraz ze zmianą podstawowej szkoły siedmioklasowej na ośmioklasową pozostawiono w nazwie tylko Szkoła Podstawowa nr 2.
1 stycznia 1973 roku, wraz z reformą administracji terytorialnej wprowadzającą m.in. gminy w miejsce gromad, szkoła została mianowana Zbiorczą Szkołą Gminną, do której należało 16 szkół filialnych oraz przedszkola z gminy Wąbrzeźno. Gminnym Dyrektorem Szkół został Andrzej Danyluk, zastępcami były Eleonora Cander i Eleonora Dąbrowska. Szkołami gminnymi wchodzącymi w skład ZSG i nad którymi administracyjny i gospodarczy nadzór pełnił Gminny Dyrektor Szkół, oprócz Szkoły Podstawowej nr 2 w Wąbrzeźnie, były szkoły podstawowe: w Zieleniu, Łabędziu, Myśliwcu, Jarantowicach, Ryńsku, Wałyczyku, Pływaczewie, Małych Radowiskach, Jaworzu, Ludowicach, Przydworzu, Orzechowie, Orzechówku, Czystochlebiu, Wroniu i Stanisławkach; przedszkola: w Ryńsku, PGR Nielub oraz oddział przedszkolny w Wąbrzeźnie. Stan taki trwał do roku 1986. Od roku szkolnego 1986/87 placówka przestała pełnić rolę Zbiorczej Szkoły Gminnej, powracając administracyjnie pod miejski system oświaty. Owa zmiana spowodowała powrót nazwy sprzed 1973 roku – Szkoła Podstawowa nr 2 w Wąbrzeźnie. Z dniem 1 września 1990 roku organem prowadzącym szkoły oraz placówki oświatowe działające na terenie miasta i gminy stała się Gmina Miejska Wąbrzeźno.
Kolejne szalenie ważne dla polskiego szkolnictwa przemiany przyniósł rok 1999. Na mocy Ustawy z dnia 8 stycznia 1999 roku, formułującej przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego, Szkoła Podstawowa nr 2 i Szkoła Podstawowa nr 3 stały się sześcioletnimi szkołami podstawowymi, natomiast Szkoła Podstawowa nr 1 zyskała status szkoły gimnazjalnej z trzyletnim okresem nauczania. Nowe przepisy weszły w życie z dniem 1 września 1999 roku.
Źródło: SP 2 im. Jana Pawła II w Wąbrzeźnie