Ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. nr 233, poz. 1381) dokonano modelowego przekształcenia procesu cywilnego.
Zniesiono postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych, zmieniono model prowadzenia postępowania dowodowego przez rezygnację z zasady prekluzji dowodowej na rzecz systemu dyskrecjonalnej władzy sędziego wspartej dodatkowo systemem pouczeń. Zmiany modelowe dotyczą również dostępu stron do sądu za pośrednictwem pism procesowych. W tym zakresie doszło do wyraźnego przesunięcia w kierunku zasady ustności.
Z dniem 3 maja 2012 r. zlikwidowane zostało postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych. Obecnie sprawy gospodarcze rozpatrywane są w trybie zwykłego postępowania cywilnego, w którym z kolei zaszły znaczące zmiany, m.in. w kwestii powoływania dowodów w toku postępowania. Należy pamiętać, że spory o prawa majątkowe, których wartość nie przekracza 75 tys. PLN należą do właściwości sądów rejonowych, natomiast sprawy, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa tę kwotę w pierwszej instancji rozpoznawane są przez sądy okręgowe.
Koncentracja materiału dowodowego i obowiązek pouczeń procesowych, ciężar wspierania postępowania przez strony oraz obowiązek działania zgodnie z dobrymi obyczajami – obecnie te zasady dominują w postępowaniu cywilnym. Art.3 i 6 Kodeksu postępowania cywilnego nakładają na strony obowiązek wspierania procesu i są brane pod uwagę przy stosowaniu szczegółowych regulacji odnoszących się do koncentracji materiału dowodowego w postępowaniu cywilnym. Dotyczy to artykułów, które zawierają konkretne przesłanki uzasadniające pominięcie spóźnionego materiału dowodowego: 207 § 6 i art. 217 § 2 i 3 k.p.c. (które stanowią, że sąd, z pewnymi wyjątkami, pomija spóźnione twierdzenia i dowody), art. 344 § 2 (w piśmie zawierającym sprzeciw od wyroku zaocznego powinny być przytoczone wszystkie zarzuty) art. 493 § 1 (w zarzutach od nakazu zapłaty, przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy strona powinna przedstawić wszelkie zarzuty), art. 503 § 1 (w postępowaniu upominawczym sprzeciw od nakazu zapłaty także powinien zawierać wszystkie zarzuty, które strona planuje zgłosić w toku sprawy).
Zgodnie z art. 217 § 2 k.p.c. sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznawaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. Reguły, które wynikają z art. 217 § 2 k.p.c. w nowym brzmieniu, obowiązują także w stosunku do sytuacji, w której strona nie powołała pewnych twierdzeń w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym.
Nowelizacja wzmacnia także zasadę ustności obowiązującą w postępowaniu cywilnym, ograniczając możliwość składania przez strony pism przygotowawczych. Strony postępowania powinny pamiętać, że niepowołanie w pierwszym piśmie procesowym twierdzeń i dowodów ważnych w danym postępowaniu może spowodować brak możliwości zgłoszenia ich w toku postępowania, a to z kolei może wpłynąć na rozstrzygnięcie końcowe. Pisma przygotowawcze (inne niż odpowiedź na pozew) będą mogły być składane tylko wtedy, gdy zdecyduje o tym przewodniczący lub sąd. Należy liczyć się tym, że pismo przygotowawcze złożone z naruszeniem podstawowej reguły nakazującej powodowi przytoczenie wszystkich dowodów w pozwie, a pozwanemu w odpowiedzi na pozew, podlegać będzie zwrotowi.
W związku z powyższym należy podkreślić, że kluczowym elementem prawidłowego prowadzenia postępowania cywilnego jest dokładne i fachowe przygotowanie materiału dowodowego.
Ryszard Worobiej
Wspólnik
R.Comi,E.I. Kamionka-Chełkowska, R.Worobiej
Kancelaria Prawna SP.J.
www.zpp.net.pl dla www.wabrzezno.com
